In deze bijdrage wordt onderzoek beschreven naar mogelijke risicofactoren voor het ontstaan van gedragsproblemen bij mensen met zowel een verstandelijke beperking als met een auditieve beperking. Omdat een stoornis binnen het autismespectrum bij deze groep mensen regelmatig wordt gediagnosticeerd werd tevens onderzocht of deze comorbiditeit een van de risicofactoren is. Nadat de opzet van het onderzoek en de onderzoeksresultaten zijn besproken, wordt ingegaan op implicaties voor de dagelijkse praktijk in de begeleiding van mensen met een combinatie van autisme met een verstandelijke en een auditieve beperking. Bram (29 jaar) is gediagnosticeerd met een autismespectrumstoornis. Ook heeft hij een verstandelijke beperking. Zijn cognitief ontwikkelingsniveau kan vergeleken worden met dat van een achtjarig kind. Zijn sociaal-emotionele ontwikkeling is vergelijkbaar met dat van een tweejarige peuter. Bovendien heeft Bram een gehoorverlies van gemiddeld 80 decibel, wat inhoudt dat bij hem sprake is van ernstige gehoorproblemen. Deze combinatie van beperkingen heeft tot gevolg dat voor hem voorspelbaarheid essentieel is: alle communicatie met hem moet helder en eenduidig zijn. Bram woont in een residentiële setting voor mensen met een verstandelijke en auditieve beperking. Hij neemt deel aan een dagelijks werk- en activiteitenprogramma. Ondanks de precieze pedagogische routines die door de betrokken professionals worden gehanteerd, ontstaan er vrijwel dagelijks situaties waarbij Bram stafleden slaat, schopt, bijt of krabbelt. En omdat Bram 110 kilo weegt en bijna één meter negentig lang is, kan dit gedrag leiden tot gewelddadige situaties. De aanleiding voor dit gedrag is heel vaak volkomen onduidelijk. Om de rest van dit artikel te lezen dient u zich in te loggen of te registreren.